4 lutego obchodzony jest Światowy Dzień Raka lub Światowy Dzień Walki z Rakiem (World Cancer Day), ustanowiony w 2000 roku podczas Światowego Szczytu Walki z Rakiem w Paryżu. Obie nazwy funkcjonują w polskiej przestrzeni publicznej i są używane zamiennie. Jednak w ostatnich latach neutralna nazwa Światowy Dzień Raka zyskuje na popularności, szczególnie w kontekście coraz większej dbałości o język wspierający osoby chore.

Dlaczego obchodzimy taki dzień? To okazja do zwiększania świadomości społecznej na temat chorób nowotworowych, zachęcenia do profilaktyki, a także wyrażenia wsparcia dla osób chorych i ich bliskich. To także moment, by przypomnieć o konieczności współpracy na poziomie globalnym i lokalnym w radzeniu sobie z wyzwaniami, jakie niesie choroba nowotworowa.

Dzień ten jest szczególną okazją do podkreślenia roli organizacji pozarządowych (NGO) w pomaganiu osobom zmagającym się z rakiem oraz ich rodzinom.

Zacznijmy od początku, czyli jak mówić o raku

Sposób, w jaki mówimy o nowotworach, ma ogromny wpływ na osoby chorujące i ich otoczenie. W powszechnym użyciu znajdują się często metafory wojenne, takie jak „walka z rakiem” czy „przegrać z chorobą”. Jednak takie sformułowania mogą być obciążające i niesprawiedliwe – sugerują bowiem, że osoba, która nie wyzdrowiała, po prostu „nie starała się wystarczająco”. Chory nie ma wpływu na wiele aspektów przebiegu choroby nowotworowej, więc obarczanie go całą odpowiedzialnością za „wygraną” czy „przegraną” jest nieuzasadnione. 

Eksperci oraz osoby, które doświadczyły zachorowania na nowotwory, zwracają uwagę na potrzebę używania języka:

• neutralnego i wspierającego – warto unikać słów nacechowanych negatywnie. Zamiast „przegrywa z chorobą”, lepiej mówić: „zmaga się z chorobą” lub „przechodzi leczenie”;
• zrozumiałego i pełnego empatii – słuchanie potrzeb osoby chorej i unikanie oceniania to kluczowe elementy wspierającej komunikacji;
• budującego nadzieję – mówienie o postępach medycyny, dostępnych możliwościach leczenia i wsparciu może mieć ogromne znaczenie.

Zmiana języka to nie tylko kwestia słów – to również sposób budowania relacji opartych na zrozumieniu, szacunku i uznaniu prawa do przechodzenia przez chorobę w indywidualny sposób.

Jak organizacje pozarządowe wspierają osoby chorujące na raka

Organizacje pozarządowe (NGO) odgrywają kluczową rolę w systemie wsparcia dla osób chorujących na raka oraz ich bliskich. Ich działalność jest często uzupełnieniem publicznego systemu opieki zdrowotnej, a zakres oferowanej pomocy jest bardzo szeroki.

1. Wsparcie emocjonalne i psychologiczne

Diagnoza raka to moment, który wywraca życie do góry nogami. Osoby chore oraz ich rodziny często doświadczają stresu, lęku i poczucia osamotnienia. NGO zapewniają:

• pomoc psychologiczną – indywidualne sesje z terapeutami pomagają chorym radzić sobie z emocjami;
• grupy wsparcia – umożliwiają spotkania z osobami, które przeżywają podobne doświadczenia. Takie grupy są szczególnie ważne dla rodziców dzieci z chorobami nowotworowymi, którzy często czują się bezsilni wobec sytuacji.

2. Wsparcie praktyczne i materialne

Choroba nowotworowa wiąże się z wieloma wyzwaniami logistycznymi i finansowymi. W tym zakresie również można liczyć na NGO.

• Dofinansowanie leczenia – zwłaszcza terapii nierefundowanych przez system zdrowia.
• Organizację transportu – dla osób, które muszą regularnie dojeżdżać na leczenie, a nie mają możliwości samodzielnego dojazdu.
• Pomoc materialną – np. bony na żywność, paczki z kosmetykami czy zabawki dla pacjentów przebywających na oddziałach onkologicznych.

3. Edukacja i profilaktyka

Wczesne wykrycie nowotworów jest kluczowe dla skutecznego leczenia. Dlatego organizacje pozarządowe prowadzą liczne kampanie edukacyjne, które zwiększają świadomość społeczną na temat objawów chorób nowotworowych, znaczenia profilaktyki oraz zdrowego stylu życia.

4. Wsparcie na oddziałach onkologicznych

Długie pobyty w szpitalach mogą być trudne zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. NGO organizują:

• warsztaty i zajęcia – aby oderwać uwagę chorych od codziennych trudności związanych z leczeniem, ale także poszerzyć wiedzę na temat choroby i możliwości wsparcia fizycznego i psychicznego;
• programy wsparcia rodziców – zapewniające im pomoc psychologiczną i praktyczną, np. porady dietetyczne czy dotyczące organizacji życia rodzinnego w trudnych chwilach.

5. Wsparcie rodzin osób chorujących na raka

Choroba nowotworowa dotyka nie tylko osobę chorą, ale także jej bliskich. Organizacje pozarządowe oferują:

• grupy wsparcia dla rodzin – umożliwiające dzielenie się doświadczeniami i uzyskanie praktycznych porad;
• programy edukacyjne dla rodziców dzieci z nowotworami – pomagające zrozumieć przebieg leczenia i wspierające w organizacji nowego życia z chorobą w rodzinie.

6. Rzecznictwo i zmiany systemowe

NGO często angażują się w działania mające na celu poprawę sytuacji osób chorych na raka w systemie ochrony zdrowia. Działają na rzecz:

• lepszego dostępu do nowoczesnych terapii – w tym refundacji leków;
• tworzenia polityk zdrowotnych uwzględniających potrzeby pacjentów – zwłaszcza tych, którzy są w trudnej sytuacji ekonomicznej.

Zaadoptuj NGO – wyjątkowa kampania

Organizacje pozarządowe, w tym te zajmujące się wspieraniem pacjentów onkologicznych i ich rodzin, nie mogłyby skutecznie działać, gdyby nie wolontariusze. Trwająca kampania społeczna Zaadoptuj NGO, zwraca szczególną uwagę na kwestie wolontariatu i niemalejące potrzeby organizacji w tym zakresie. Jeśli mieszkasz w Wielkopolsce – wypełnij zgłoszenie na stronie zaadoptujngo.pl/wolontariat, by wyrazić swoją gotowość do niesienia pomocy. Możesz też odwiedzić listę organizacji, które czekają na wsparcie osób takich jak Ty.

Fundacja FaniMani realizuje kampanię w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021–2030 Narodowego Instytutu Wolności.

Podsumowanie

Światowy Dzień Raka to ważny moment, aby zwrócić uwagę na potrzeby osób zmagających się z nowotworami oraz ich rodzin. Organizacje pozarządowe odgrywają kluczową rolę w tworzeniu sieci wsparcia – zarówno emocjonalnego, jak i praktycznego. Dzięki ich działalności osoby chore nie muszą czuć się osamotnione, a ich bliscy otrzymują narzędzia do radzenia sobie z trudnościami związanymi z chorobą.