Baza wiedzy
Organizacjami pozarządowymi nazywane są stowarzyszenia i fundacje, czyli organizacje tworzone przez grupę ludzi, których łączy cel zrobienia czegoś pożytecznego. Mówiąc najogólniej, organizacje pozarządowe to takie, które nie podlegają administracji publicznej, a ich działalność nie jest nastawiona na zysk.
Dokładną definicję organizacji pozarządowej znajdziemy w Ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie z dnia 24 kwietnia 2003 r. Czytamy w niej, że
1. Działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna, prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych w ustawie.
2. Organizacjami pozarządowymi są:
1) niebędące jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu ustawy o finansach publicznych,
2)niedziałające w celu osiągnięcia zysku – osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia, z zastrzeżeniem ust.4.
Wynika z niej, że organizacjami pozarządowymi są nie tylko podmioty prawne, ale również stowarzyszenia zwykłe, czy np. kluby sportowe (których działalność nie jest nastawiona na zysk). Działalność pożytku publicznego mogą prowadzić także spółdzielnie socjalne.
Przepisy działu II wspomnianej ustawy nie dotyczą takich organizacji pozarządowych, jak partie polityczne, tworzone przez nie fundacje, związki zawodowe i organizacje pracodawców oraz samorządy zawodowe. W praktyce oznacza to, że nie mogą otrzymywać dotacji w sposób określony w ustawie, a także nie mogą uzyskać statusu organizacji pozytku publicznego.
Które podmioty nie należą więc do organizacji pozarządowych? Te, które działają dla osiągnięcia zysku, a także te, które są jednostkami sektora finansów publicznych – określa je Ustawa o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r. Znajdują się wśród nich:
- organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały;
- jednostki samorządku terytorialnego i ich związki;
- jednostki budżetowe;
- samorządowe zakłady budżetowe;
- agencje wykonawcze;
- instytucje gospodarki budżetowej;
- państwowe fundusze celowe;
- Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego;
- Narodowy Fundusz Zdrowia;
- samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;
- uczelnie publiczne;
- Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;
- państwowe i samorządowe instytucje kultury;
- inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego.
Co z kościołami?
Kościoły i związki wyznaniowe mogą tworzyć organizacje kościelne czy jednostki organizacyjne, a ich celem jest zazwyczaj działalność na rzecz kultu religijnego, często też prowadzą działalność charytatywną, oświatowo-wychowawczą czy społeczno-kulturalną. Nie są one wprost uznane za organizacje pozarządowe, ale mają takie same możliwości działania. Mogą więc uzyskać status organizacji pożytku publicznego, korzystać z pomocy wolontariuszy, a nawet pozyskiwać dotacje z konkursów.
Zobacz również: